Bitcoin’in tanınmaya başladığı günden bu yana borsalar, kripto para yatırımcıları için oldukça önemli bir faktör olmuştur. Bugüne kadar baskın taraf merkezi borsalar olsada hızla gelişen teknoloji ile birlikte merkeziyetsiz borsalar oldukça dikkat çekmeye başlamıştır.
Günümüzde iki farklı kripto para borsası bulunmaktadır. Merkezi kripto para borsaları ve merkeziyetsiz kripto para borsaları. Yatırımcılar işlem yapmaya başlamadan önce bu iki borsa hakkında da bilgi sahibi olmalılardır.
Bu yazımızda sizlere merkeziyetsiz borsalar, merkeziyetsiz borsaların avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi vereceğiz.
Merkeziyetsiz Borsa Nedir?
Decentralized Exchange (DEX) olarakta bilinen merkeziyetsiz borsalar yatırımcıların herhangi bir aracı olmadan kripto para ticareti yapabilecekleri bir platformdur.
Kullanıcılar DEX platformu üzerinde işlem yaparken kendi özel anahtarlarının kontrolünde işlemlerini sürdürürler. Tamamen açık kaynak kodlu olan kripto para birimleri veya blockchain yatırımları için bir pazaryeri olan merkeziyetsiz borsalar kontrol altında değildir. Alıcılar burada peer-to-peer ticaret uygulamaları aracılığı ile birebir olarak birbirleriyle anlaşma yapmaktadırlar.
Merkeziyetsiz Borsalar Çalışır?
Merkeziyetsiz bosaların merkezi platformlarla bazı benzerlikleri olsa da bazı açılardan oldukça farklılıkları bulunmaktadır. Merkezi olmayan borsalar kişiler arası ticareti kolaylaştırmak adına akıllı sözleşmelerden yararlanmaktadırlar.
Öncelikle birkaç farklı türde merkeziyetsiz borsa olduğunu belirtmemiz gerekmektedir. Bu borsaların ortak yönü ise emirlerin zincir üzerinde gerçekleştirilmesi ve kullanıcıların hiçbir noktada fonlarını emanet etmek zorunda kalmamasıdır.
- Zincir üstü emir defterinde
- Zincir dışı emir defterlerinde
- Otomoatik Piyasa Yapıcılar (AMM)
İlginizi Çekebilir: MetaMask Nedir? MetaMask Cüzdanı Nasıl Açılır?
Merkeziyetsiz Borsaların (DEX) Avantajları
Merkeziyetsiz borsaların kripto para yatırımcıları için bir takım avantajları bulunmaktadır:
- Gizlilik
- Risk Barındırmama
- Çeşitlilik
Merkeziyetsiz borsaların avantajları arasında yer almaktadır.
Gizlilik
Birçok borsa için şart olan KYC sistemi DEX’lerde mevcut bir kural değildir. Bu durum bazı kullanıcılarda kaygı yaratsa da merkeziyetsiz borsalar izne dayalı olmadığı için kimliğiniz herhangi bir kişi veya kurum tarafından kontrol edilmez. Burada işlem yapmak için ihtiyacınız olan tek şey kripto para cüzdanıdır.
Risk Barındırmaz
Merkeziyetsiz kripto para borsalarının en iyi yanlarından biri fonların tutulmuyor olmasıdır. Herhangi bir güvenlik ihlalinde bile fonlar tehlikeye girmez. Örneğin 2014 yılında yapılan Mt. Gox saldırısı gibi durumlarda bile kullanıcıların fonları riske girmez veya kişisel bilgiler açığa çıkmaz.
Çeşitlilik
Merkezi borsalarda listelenmeyen tokenler arz ve talep olması durumunda merkeziyetsiz borsalar üzerinde özgürce işlem görebilir.
Merkeziyetsiz Borsaların (DEX) Dezavantajları
Merkeziyetsiz borsaların kripto para yatırımcıları için bir takım dezavantajları bulunmaktadır:
- İşlem Hacmi ve Likidite
- İşlem Ücretleri
- Kredi Kullanımı
Merkeziyetsiz borsaların dezavantajları arasında yer alır.
İşlem Hacmi ve Likidite
CEX’lerin işlem hacmi ve likiditeleri DEX’lerin işlem hacmi ve likiditelerinden daha yüksektir. Likidite, varlıkları mantıklı bir fiyattan ne kadar kolay bir şekilde alıp satabileceğinizi ölçer.
Likit olmayan bir piyasada alacağınız varlığı mantıklı bir fiyattan alıp satmaya istekli yatırımcıları bulmanız CEX’lere göre daha zordur. Nispeten daha küçük kitlelere hizmet veren DEX’ler üzerinde işlem yapmak istediğiniz kripto para birimleri için her zaman arz ve talep olmayabilir. Zaman zaman kullanmak istediğiniz işlem çiftlerini bulamayabilir veya adil bir fiyat üzerinden işlem yapamayabilirsiniz.
İşlem Ücretleri
Merkeziyetsiz borsalardaki işlem ücretleri her zaman daha yüksek olmasada, özellikle ağın tıkandığı zamanlarda veya zincir üstü emir defteri kullanıldığı zamanlarda ücretler daha yüksek olabilir.
Banka ve Kredi Kartı Kullanamazsınız
Merkezi olmayan borsalar (DEX) yalnızca kripto para birimleri ile çalışmaktadır. Buna istinaden merkezi olmayan bir banka kullanmak istiyorsanız kripto para birimi sahibi olmalısınız. CEX’lerde ise işlem yapmaya başlamak için kripto para birimi sahibi olmanıza gerek yoktur.
