Merhaba arkadaşlar, Paranfil bünyesinde, uluslararası piyasalara yön veren ekonomik göstergeleri anlayıp yorumlayacağımız yeni bir seriye başlıyoruz.
Faiz Nedir?
Ekonomide birçok kez farklı başlıklarla faizin tanımını gördük. En basite indirgersek faiz, paranın bir maliyetidir. Bu tabiri biraz daha açarsak faizi, ödünç verenlerin, tasarrufunu, ödünç alan kişiye belirli bir süre için kullandırmasının karşılığı olarak aldığı bedel olarak açıklayabiliriz.
Merkez Bankalarının Açıkladığı Faiz Nedir?
Bir ülkede fiyat istikrarını sağlamakla görevli olan kurum Merkez Bankasıdır. Her ülke kendi ekonomik yapısında güveni sağlamak ve istikrarlı bir görünüm elde etmek ister. Ancak piyasa koşulları gereği bazı durumlarda Merkez Bankası müdahaleleri gereklidir. Bu müdahalelerin en önemlisi ise faiz politikasıdır. Merkez bankaları faiz oranını belirleyerek, piyasadaki para arzını artırabilir veya azaltabilir. Merkez bankalarının piyasadaki likidite konusunda bu denli belirleyici bir rol oynaması, varlık fiyatlarını üzerinde de söz söyleme yetkisini artırmaktadır.
Para Politikası Aracı Olarak Faizin Önemi
Merkez bankaları bazı durumlarda faiz aracını kullanır. Bir önceki başlıkta da merkez bankalarının para arzı üzerinde etkili olduğunu söylemiştik. Örneğin faiz oranı düşürülürse para arzı artmaktayken, faiz oranı artırılırsa para arzı azalmaktadır. Peki bu neden önemli?
Son zamanlarda bu durumu açıklamak için en iyi örnek Covid 19 salgınıdır. 2020 yılında hızla yayılan bu salgına karşı merkez bankaları, ülke ekonomilerinin daralmaması ve bir durgunluk baş göstermemesi için uzunca bir süre faizi düşük seviyelerde tuttu. Bunun en büyük nedeni düşük faizle piyasaya enjekte edilen kredilerin etkisiyle harcamaların artmasıdır. Bilindiği üzere bankalar bu dönemde kredi yarışına girmiştir. 2 yıldır süregelen ucuz kredi furyası, beraberinde global enflasyon sorununu getirmiştir. İşte bu durumda da piyasa faizlerinin artırılıp, likidite bolluğunun azaltılması gerekmektedir.
Faiz Oranlarını Nasıl Okumalıyız?
Önceki paragraflarda faizin ne olduğuna ve neden önemli olduğuna değindik. Faiz oranları piyasalara önemli sinyaller vermektedir. Şimdi belirlenen oranlara göre beklentilerin nasıl şekilleneceğine değinelim.
Uluslararası olarak en önemli gösterge Fed faiz oranlarıdır. Fed’in faiz oranlarını artırması veya azaltması piyasalar için belirleyici bir göstergedir. Fed’in olası bir sıkılaşma politikasına karşılık şahin duruş sergileyerek faiz oranlarını artırması, beraberinde varlık fiyatlarında düşüşü getirecektir. Basitleştirmek gerekirse piyasada para bolken bir ürünün fiyatı, onu ödemeye istekli kişilerin iştahıyla birlikte artarken, piyasada para azalınca aynı ürüne duyulan iştah azalarak daha az miktarda ödemeye istekli olunmaktadır. Diğer bir yandan enflasyon nispetinde ve daha fazla faiz oranlarının artması, mevduata olan talebi artırarak ulusal paranın değerlenmesini sağlar. Tersi bir durumda faiz oranlarının düşmesiyle likidite bolluğunun artması, varlık fiyatlarında artışa ve mevduata olan talebin azalmasına yol açmaktadır.
Fed ve diğer merkez bankaları faizi bir söylem olarak kullanarak da piyasalara yön verebilir. Bu harekete sözle yönlendirme denir. Faiz artışı veya azalışının söylemi bile piyasaları yönlendirmede etkilidir. Bu yönlendirme sayesinde ani hareketler önlenerek, merkez bankalarının olası kararına ilişkin fiyatlamalar önceden yapılabilir.
